محصولات صنایع غذایی به مجموعه‌ای از فرآورده‌ها اطلاق می‌شود که با استفاده از مواد اولیه خام کشاورزی، دامی، شیلاتی یا جنگلی و از طریق به‌کارگیری فناوری‌های فرآوری، نگهداری و بسته‌بندی، به کالاهای مصرفی قابل عرضه در بازار داخلی یا صادراتی تبدیل می‌شوند. این محصولات نقشی کلیدی در افزایش ارزش افزوده بخش کشاورزی، ایجاد امنیت غذایی و توسعه صادرات غیرنفتی دارند. در گزارش حاضر روند صادرات و واردات و کشورهای مبدا و مقصد تجاری محصولات صنایع غذایی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته که مهمترن نتایج حاصل ازاین بررسی به قرار زیر است:
• صادرات صنایع غذایی ایران طی سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۳ از نظر مقدار رشد قابل توجهی داشته ولی رشد ارزشی محدود و کیفیت پایین صادرات همچنان چالش اصلی است.
• تمرکز شدید بر بازار عراق و چند کشور همسایه، ایران را در برابر تحولات سیاسی و تجاری منطقه آسیب‌پذیر کرده است.
• تغییر تدریجی سبد صادراتی به سمت محصولات فرآوری‌شده‌تر مشاهده می‌شود، اما هنوز به سطح ارزش‌افزوده بالا نرسیده است.
• وابستگی پایدار به واردات کالاهای واسط مانند شیر خشک، کاکائو و افزودنی‌ها، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری تولید داخلی در برابر شوک‌های ارزی و تحریم‌هاست.
• افزایش شدید ارزش واحد واردات بیانگر افزایش هزینه تولید و فشار بر صنایع غذایی داخلی است.
• تمرکز واردات بر چند کشور محدود، ریسک اختلال در زنجیره تأمین و وابستگی جغرافیایی خطرناک را برای امنیت غذایی کشور افزایش داده است.
• افزایش تاب‌آوری تجاری، نیازمند تنوع‌بخشی به مقاصد، ارتقای کیفیت محصولات، توسعه برند و بهبود زیرساخت‌های صادراتی است.
• سیاست‌گذاری در حوزه صادرات صنایع غذایی باید با تمرکز بر تنوع بازار، ارتقای فناوری فرآوری و توسعه محصولات با ارزش واحد بالا دنبال شود تا ظرفیت‌های واقعی این بخش در صادرات غیرنفتی کشور فعال گردد