قیمت تضمینی گندم در ایران یکی از ابزارهای مهم سیاست‌گذاری دولت به‌منظور حمایت از این محصول اساسی و تأمین امنیت غذایی کشور است. حسب ادبیات موضوع، این سیاست به‌عنوان مشوق طرف عرضه؛ ابزاری برای تأمین تقاضا و تقویت امنیت غذایی است. به‌نحوی‌که با اعمال قیمت حمایتی جذاب برای یک محصول، کشاورزان از اثرات نامطلوب قیمت بازار (کاهش قیمت) محافظت می‌شوند . در ایران نیز سیاست مذکور، باهدف ایجاد انگیزه برای کشاورزان جهت استمرار کشت گندم، جبران هزینه‌های تولید، و کاهش وابستگی به واردات طراحی‌شده است. هرساله دولت، از طریق شورای قیمت‌گذاری محصولات اساسی کشاورزی، قیمت خرید تضمینی گندم را با در نظر گرفتن هزینه‌های تولید، سود متعارف کشاورز، و شرایط بازار تعیین و اعلام می‌کند. اجرای مؤثر این سیاست می‌تواند به پایداری تولید گندم و ارتقای معیشت کشاورزان کمک شایانی کند، هرچند چالش‌هایی نظیر تأخیر در پرداخت مطالبات، نوسانات هزینه‌های تولید و اختلاف بین قیمت بازار و قیمت تضمینی همچنان پابرجاست.
بررسی و تطبیق روند تغییرات قیمت تضمینی با نرخ تورم قیمت تولیدکننده حاکی از این است نرخ رشد تورم تولید کننده پس از اعلام قیمت تضمینی شاهد افزایش قابل توجهی بوده به طوری که با لحاظ این نرخ رشد قیمت تضمینی به جای 20500 تومان باید بیش از 23200 باشد از این رو پیشنهاد می‌شود دولت با در نظر گرفتن افزایش قابل توجه هزینه‌های تولید به منظور حمایت از کشاورزان نسبت به افزایش  قیمت تضمینی گندم در چند مرحله در سال اقدام نماید .

در شش ماه نخست سال 1403 ارزش صادرات و واردات محصولات کشاورزی به ترتیب بخ 2.9 و 7.6 میلیارد دلار بالغ شده است که ارزش صادرات نسبت به سال گذشته 24 درصد افزایش یافته و در مقابل ارزش واردات محصولات کشاورزی 5 درصد کاهش یافته است؛ در نتیجه میزان کسری تراز تجاری کشور کاهش یک میلیارد دلاری (18 درصد) نسبت به مدت مشابه سال گذشته را به ثبت رسانده است. در این بازه زمانی کشورهای عراق و امارات متحده عربی مهمترین مقاصد کالاهای صادراتی کشاورزی بوده‌اند و از سوی دیگر امارات متحده عربی و ترکیه مهمترین مبادی وارداتی کالاهای کشاورزی کشور می‌باشند.

در ماه ژانویه سال 2025 قیمت جهانی ذرت افزایش یافته است در حالی که قیمت هر دو محصول گندم و برنج روندی کاهشی را به ثبت رسانده است در حالی که قیمت گندم مقدار اندکی کاهش یافته است. قیمت ذرت به دلیل شرایط نامناسب کشت در کشورهای آرژانتین و برزیل و همچنین محدودیت عرضه در کشورهای عمده صادرکننده افزایش یافته است. قیمت گندم نیز به دلیل کاهش بیشتر تقاضای وارداتی نسبت به کاهش عرضه محصول صادراتی به ویژه در کشور روسیه اندکی کاهش یافته است. این در حالی است که قیمت جهانی برنج به دلیل عرضه قابل توجه محصول صادراتی و افزایش رقابت میان کشورهای صادرکننده کاهش یافته است. در همین مدت قیمت دانه‌های روغنی و کنجاله این دانه‌ها افزایشی بوده در حالی که قیمت روغن نباتی در ماه ژانویه سال 2025 کاهش یافته است.

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در راستای پیشبرد تفاهمنامه سند بهره‌وری آب کشاورزی اقدام به انجام مطالعه‌ای در خصوص تدوین دستورالعمل برآورد و تحلیل شاخص¬های بهره‌وری آب در پیاده¬سازی سند ملی بهره¬وری آب نموده است در طرح پژوهشی مذکور به مساله ارتقای بهره‌وری آب كشاورزی به عنوان یكی از مهم‌ترین راهبردهای مدیریت تقاضای آب، افزایش تولید و رونق اقتصادی اشاره شده است. این راهبرد در ایران نیز در سال‌های اخیر مورد توجه كارشناسان و سیاست‌گذاران قرار گرفته است. اگر چه اهداف مختلف و گسترده‌ای در ارتقای بهره‌وری آب می‌تواند مدنظر قرار گیرد اما اهداف اصلی مورد انتظار شامل افزایش تولید، افزایش درآمد، كاهش آسیب‌پذیری كشاورزان در شرایط كم آبی و كاهش برداشت آب (كمک به پایداری منابع آب) می‌باشد. در این راستا، نهادهای متولی و مرتبط مانند وزارت جهاد كشاورزی، وزارت نیرو، سازمان ملی بهره‌وری، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی و دانشگاه‌ها و مراكز تحقیقاتی هر یک فعالیت‌ها و برنامه‌های متنوعی داشته‌اند. تعدد شاخص‌های بهره‌وری آب، عدم تطابق برنامه‌های بخش‌های مختلف متولی آب و كشاورزی و تضاد اهداف بهره‌برداران و عرضه‌كنندگان آب در سطوح مختلف، از جمله مسائلی است كه اقدام ملی برای بهبود بهره‌وری آب را با پیچیدگی روبرو ساخته است.

در این راستا، گزارش حاضر با هدف تهیه و تدوین مفاهیم و نحوه محاسبه شاخص‌های بهره‌وری آب كشاورزی برای انواع محصولات گیاهی (food & feed) و یا بینابین غلات، حبوبات، چغندرقند و نیشكر، دام، طیور و شیلات در ابعاد فیزیكی، اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی و در مقیاس‌های گیاه، سیستم آبیاری، مزرعه، دشت و ملی بر اساس اسناد ملی و بین‌المللی و تدوین دستورالعمل‌های اجرایی برای هر یک از مصادیق تهیه شده است. همچنین تعریف مفهوم و تعیین شاخص محصولاتی كه بخشی از نیازهای آن‌ها از واردات و بخشی از تولیدات تأمین می‌گردد از دیگر دستاوردهای این گزارش بوده است. تعریف و تعیین شاخص‌ها و نحوه محاسبه تولیدات صنعتی) لبنیات، چوب ، گوشت و ... )، پیشنهاد انتخاب شاخص‌های بهره‌وری آب كشاورزی با قابلیت برنامه‌ریزی، اجرا، بهبود و پایش، دسته‌بندی اقدامات و تعیین مسئولیت‌های اجرایی، مسئولیت پایش، حمایت‌های لازم و شاخص‌های مناسب ارزیابی از دیگر نتایج مستخرج این گزارش بوده است.

برای مطالعه متن کامل گزارش بر لینک زیر کلیک کنید.

چکیده پژوهش: اولویت‌های تحقیقاتی برای پایداری سامانه‌های کشت برنج تا سال 2050
با توجه به چالش‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی مرتبط با تولید برنج، این پژوهش به بررسی اولویت‌های تحقیقاتی کلیدی برای پایداری سامانه‌های کشت برنج تا سال 2050 پرداخته است. در این مطالعه، از روش افق سنجی استفاده شده و نظرات 101 کارشناس از 31 کشور مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج پژوهش 25 شکاف تحقیقاتی اساسی پایداری در سامانه‌های کشت برنج را شناسایی کرده که برای توسعه پایدار تولید برنج ضروری هستند.
محورهای کلیدی پژوهش این پژوهش شامل
مدیریت پایدار منابع آب و خاک برای کاهش مصرف آب و افزایش کارایی نهاده‌های کشاورزی
کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تأثیرات زیست‌محیطی از طریق فناوری‌های نوین
توسعه ارقام برنج مقاوم به تغییرات اقلیمی و تنش‌های زیستی و غیرزیستی.
به‌کارگیری کشاورزی هوشمند و دیجیتال برای بهبود بهره‌وری و مدیریت مزارع
اصلاحات ژنتیکی و به‌نژادی برنج برای افزایش عملکرد و کیفیت محصول
سیاست‌های حکمرانی و مدیریت پایدار کشاورزی برای کاهش چالش‌های اقتصادی و اجتماعی
افزایش امنیت غذایی و حمایت از کشاورزان خرد با توسعه روش‌های تولید پایدار.
اجرای این پژوهش‌ها و سیاست‌گذاری مبتنی بر علم می‌تواند به افزایش تولید پایدار، کاهش اثرات زیست‌محیطی، بهبود امنیت غذایی و تقویت معیشت کشاورزان کمک کند. همکاری بین دولت‌ها، مراکز تحقیقاتی و بخش خصوصی برای تحقق این اهداف ضروری است.

برای مطالعه کامل مقاله، اینجا کلیک کنید.

طی مراسمی جناب آقای صمد حسن‌زاده رئیس محترم اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران با حضور اعضای محترم هیأت رئیسه اتاق و دبیرکل محترم در حکمی جناب آقای دکتر کوروش صادق زاده را به عنوان رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران معرفی نمودند.
در این مراسم آقای حسن‌زاده بر نقش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی آب در تبیین مسائل موجود در حوزه آب و کشاورزی از منظر بخش خصوصی تأکید نمودند و به نقش پررنگ مرکز ملی مطالعات راهبردی در حل ابر چالش آب کشور اشاره داشتند. ایشان در ادامه ابراز امیدواری نمودند که در دوره مدیریت جدید این مرکز با پویایی بیشتر و به صورت فعالانه در پیشبرد اهداف اتاق در حوضه کشاورزی و آب اقدام نماید.
جناب آقای کوروش صادق‌زاده نیز با تاکید بر پتانسیل قانونی مرکز و همچنین وجود نیروی انسانی کارآمد و نخبه اظهار امیدواری نمودند که با تلاش‌های مستمر مرکز روند پژوهش‌های علمی در راستای حل مشکلات حوزه آب و کشاورزی با قوت بیشتری تداوم یابد و نقش مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در حل چالش‌های مهم کشور از جمله ابر چالش آب کشور پررنگ‌تر از گذشته شود.

مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب با مشارکت کمیسیون کشاورزی اتاق ایران برگزار می‌کند:

نشست تخصصي "روش‌های نوین تأمین مالی در بخش کشاورزی"

 محورهاي نشست:
• بررسی چالش‌ها و فرصت‌های تامین مالی در بخش کشاورزی کشور
• شناسایی و معرفی ابزارهای نوین مالی برای حمایت از بخش کشاورزی
• ایجاد بستر تعامل میان بخش خصوصی، مؤسسات مالی و سیاست‌گذاران

 چهارشنبه یک اسفند ۱۴۰۳

از ساعت :13:30تا 15:30

لینک حضور در جلسه:

https://vroom.iccima.ir/b/awn-wmw-qjo-p8q

قیمت جهانی گندم به دلیل افزایش عرضه ناشی از تداوم برداشت محصول در مناطق نیم‌کره جنوبی و بهبود چشم‌انداز تولید در نیم‌کره شمالی در ماه نوامبر سال 2024 کاهش یافته است. در مقابل قیمت صادراتی ذرت به دلیل اثر‌گذاری نیروهای متضاد در بازار روندی غیر یکنواخت را به ثبت رسانده است. کاهش قیمت جهانی برنج به دلیل افزایش رقابت، فشار تقاضا و کاهش ارزش پول ملی در مقابل دلار آمریکا کاهش یافته است. علاوه بر محصولات فوق در ماه نوامبر سال 2024 شاخص قیمت دانه‌های روغنی و روغن نباتی افزایش یافته و در مقابل شاخص قیمت کنجاله روندی کاهشی را به ثبت رسانده است.

قیمت جهانی گندم و ذرت در ماه اکتبر سال 2024 به دلیل نگرانی در خصوص شرایط نامساعد آب و هوایی در مناطق اصلی تولید کننده، اختلال در حمل و نقل و وجود تقاضای فابل توجه شاهد تداوم روند صعودی بوده است. در مقابل قیمت برنج به دلیل وجود انتظارات در خصوص شکل‌گیری رقابت میان کشورهای صادرکننده کاهش یافته است. در این ماه قیمت دانه‌های روغنی و روغن نباتی افزایش یافته و در مقابل قیمت کنجاله روندی کاهشی را به ثبت رسانده است.

قیمت جهانی گندم در ماه سپتامبر سال 2024 به دلیل نگرانی در خصوص بروز شرایط بد آب و هوایی در تعدادی از کشورهای اصلی مبادی صادراتی افزایش یافته است. قیمت جهانی ذرت به دلیل کاهش سطح آب رودخانه‌ها در کشورهای برزیل و ایالات متحده آمریکا که منجر به ایجاد اختلال در حمل و نقل محصول شده، افزایش یافته است. در مقابل قیمت صادراتی برنج واریته ایندیکا به دلیل روند کند مبادلات به طور کلی کاهش یافته است. قیمت جهانی دانه‌های روغنی و کنجاله آن‌ها نیز در ماه سپتامبر کاهش یافته اما از سوی دیگر قیمت روغن نباتی شاهد تداوم روند افزایشی بوده است.